Method of Writing Odia Language Odia Essay & 250 + Free PDF

Learn the powerful methods and techniques for crafting impactful Odia Language Odia Essay with our downloadable collection of 250+ Odia Language Essay FREE PDFs. Find writing guides, sample essays, and valuable tips to improve your fluency, structure, and expression. Whether you’re a student or a passionate writer, boost your confidence and excel in Odia essay writing.

ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ (Essay) ଲିଖନର ପ୍ରଣାଳୀ – Method of Writing Odia Language Odia Essay

ପ୍ରବନ୍ଧ ଲିଖନର ସଂଜ୍ଞା:-Definition of Essay Writing

ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଆମେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖନର ବିଷୟରେ ଜାଣିବା | ପ୍ରବନ୍ଧ କ’ଣ? ପ୍ରବନ୍ଧର ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ? ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲିଖନ କାହିଁକି ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ? ସେଠାରେ କେତେ ପ୍ରକାରର ପ୍ରବନ୍ଧ ଅଛି ଏବଂ ଲେଖିବାବେଳେ କେଉଁ ବିଭାଗରେ ସେମାନଙ୍କୁ ବିଭକ୍ତ କରାଯିବା ଉଚିତ ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସେଗୁଡିକ ଲେଖିବା ସହଜ ହୋଇପାରିବ l ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବାବେଳେ କେଉଁ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ ଧ୍ୟାନରେ ରଖିବା ଉଚିତ୍? ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଏହି ସମସ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନକୁ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝିପାରିବା, ତେବେ ଆମକୁ କୌଣସି ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବାରେ କୌଣସି ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ |

ପ୍ରବନ୍ଧ :-(Essay)

ଅନେକ ଥର ଲୋକମାନେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରନ୍ତି, ପ୍ରବନ୍ଧ କ’ଣ? ଏବଂ ପ୍ରବନ୍ଧର ପରିଭାଷା କ’ଣ? ବାସ୍ତବରେ, ପ୍ରବନ୍ଧ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକାର ଗଦ୍ୟ ରଚନା | ଯାହାକୁ ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଢଙ୍ଗରେ ଲେଖାଯାଇଛି |

ପ୍ରବନ୍ଧ ହେଉଛି ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଧାରଣା ଏବଂ ଯେକୌଣସି ପ୍ରସଙ୍ଗର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ଏକ ସୁ-ସଂଗଠିତ ରୂପ | ପ୍ରବନ୍ଧ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଷୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ | ପ୍ରବନ୍ଧ ହେଉଛି ସୂଚନା, ଧାରଣା କିମ୍ବା ଭାବନା ଯୋଗାଯୋଗର ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ମାଧ୍ୟମ | ପ୍ରବନ୍ଧ ମାଧ୍ୟମରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିଥାଏ | ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖା ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରେ , ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଆପଣ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆପଣଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି |

ପ୍ରବନ୍ଧର ସଂଜ୍ଞା :-

ଜଣଙ୍କର ମାନସିକ ଭାବନା କିମ୍ବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସଂକ୍ଷେପରେ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଢ଼ଙ୍ଗରେ ଲେଖିବା ପାଇଁ ‘ପ୍ରବନ୍ଧ’ କୁହାଯାଏ |
ଅନ୍ୟ ଶବ୍ଦରେ – ଏକ ବିଷୟ ଉପରେ ନିଜ ଭାବନାକୁ ଏକ କ୍ରମରେ ଲେଖିବାକୁ ‘ପ୍ରବନ୍ଧ’ କୁହାଯାଏ |

‘ନିବନ୍ଧ’ ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦକୁ ନେଇ ଗଠିତ, ଯଥା ନି + ବନ୍ଧ | ଏହାର ଅର୍ଥ ଏକ ସୁସଜ୍ଜିତ ଗଠନ | ଯାହା ହେଉଛି, ଏକ ରଚନା ଯାହାକି ଚିନ୍ତିତ ଏବଂ ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଭାବରେ ଲେଖାଯାଇଛି |
ଏହାକୁ ଆଧାର କରି ଆମେ ସରଳ ଶବ୍ଦରେ କହିପାରିବା – ‘ ପ୍ରବନ୍ଧ ହେଉଛି ଏକ ଗଦ୍ୟ ରଚନା, ଯାହା ଏକ ବିଷୟ ଉପରେ ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଭାବରେ ଲେଖାଯାଏ।’

ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ପ୍ରସଙ୍ଗ :-

ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରବନ୍ଧ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ପରିଚିତ ବିଷୟ, ଅର୍ଥାତ୍, ଯାହା ବିଷୟରେ ଆମେ ଶୁଣିବା, ଦେଖିବା ଏବଂ ପଢିବା; ଯେପରି – ଧାର୍ମିକ ପର୍ବ, ଜାତୀୟ ପର୍ବ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସମସ୍ୟା, ପାଣିପାଗ ଇତ୍ୟାଦି | ଜୀବନର ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଫଳ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ, ଆମକୁ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ଆବଶ୍ୟକ | ଯେକୌଣସି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖାଯାଇପାରିବ |

ବର୍ତ୍ତମାନ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ଵୈଜ୍ଞାନିକ ବିଷୟ ଉପରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖାଯାଉଛି | ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଷୟ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷ, ଦୁନିଆର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧର କେନ୍ଦ୍ର ହୋଇପାରନ୍ତି l କୁହାଯାଇଛି ଯେ – ” ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖାରେ ଲେଖକ ତାଙ୍କ ମନର ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ମୁକ୍ତ ବେଗରେ ଏଣେତେଣେ ବୁଲନ୍ତି। ”

ଉପରୋକ୍ତ ପରିଭାଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଲେଖକଙ୍କ ମନର ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ହେବା ଉଚିତ ଏବଂ ପ୍ରବନ୍ଧର ଲେଖା ଏକ ମୁକ୍ତ ଗତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ, ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଏପରି ଭାବରେ ଲେଖାଯିବା ଉଚିତ ଯେ ଲେଖକଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା, ଓ ଭାବନାର ସ୍ତର ଉଚ୍ଚ ହେବା ସହିତ ନିଜର ଧାରଣା ସ୍ପଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ୍ |

ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଲେଖକ ଅନ୍ୟର ମତ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ନ ହୋଇ ନଦୀର ସ୍ରୋତ ପରି ପ୍ରବାହିତ ହେବା ଉଚିତ୍ | ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯେ ଲେଖକଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିଚୟ କିମ୍ବା ସ୍ୱାର୍ଥପରତା ବିଷୟ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ନାହିଁ | ଏହା ଜରୁରୀ ନୁହେଁ ଯେ ଆପଣ ଯାହା ଲେଖିଛନ୍ତି ତାହା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ, ଏହା ନିରପେକ୍ଷ ଭାବରେ ଲେଖିବା ଜରୁରୀ କାରଣ ଯେକୌଣସି ପ୍ରବନ୍ଧର ନିରପେକ୍ଷତା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ଏବଂ ଶେଷ ମାନଦଣ୍ଡ |

ପ୍ରବନ୍ଧର ଅଂଶ :-

(1) ଉପକ୍ରମ –
ପ୍ରବନ୍ଧର ଉପକ୍ରମ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ, ଯାହାଫଳରେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରବନ୍ଧ ପଢିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ହୁଅନ୍ତି |

(୨) ପରିଚୟ –
ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରବନ୍ଧର ଉତ୍କର୍ଷର ମୂଳଦୁଆ | ଏହାକୁ ଭୂମିକା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ | ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ କୌତୁହଳପ୍ରଦ ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ କିନ୍ତୁ ଏହା ବହୁତ ଲମ୍ବା ହେବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ | ଭୂମିକା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ ଯେ ଏହା ବିଷୟବସ୍ତୁର ଏକ ରୂପ ଦେଇପାରେ | ଯାହା ପାଠକ ପ୍ରବନ୍ଧ ପଢିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇପାରେ |

ପ୍ରବନ୍ଧଟି ସର୍ବାଧିକ, ପଦ ବା ଉଦାହରଣ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହେବା ଉଚିତ୍ | ଭଲ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ରେଖା ବ୍ୟବହାର ପରୀକ୍ଷକଙ୍କ ଉପରେ ଭଲ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ଯାହା ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ଭଲ ମାର୍କ ପାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ | ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ପ୍ରାରମ୍ଭ ପାଠକ କିମ୍ବା ପରୀକ୍ଷକଙ୍କ ମନରେ ଆଗ୍ରହକୁ ଅଧିକ ପଢିବା ପାଇଁ କୌତୁହଳ ସୃଷ୍ଟି କରେ | ଛାତ୍ର ପରିଚୟ ବିଭାଗରେ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପରିଚୟ ଏବଂ ବିଷୟର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ରୂପ ଦେବା ଉଚିତ୍ | ପରିଚୟ ଲେଖିବାବେଳେ, ଏହା ମନେ ରଖିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ ଯେ ପରିଚୟ ସିଧାସଳଖ ବିଷୟ ସହିତ ଜଡିତ ହେବା ଉଚିତ |

(3) ପରିସର –
ଏଥିରେ, ବିଷୟର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉପରେ ଜଣଙ୍କର ମତ ତିନିରୁ ଚାରି ଅନୁଚ୍ଛେଦରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ | ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଚ୍ଛେଦରେ, ଚିନ୍ତାଧାରା ଗୋଟିଏ ଦିଗରେ ଲେଖାଯାଇଛି କି ନାହିଁ ପ୍ରବନ୍ଧର ଏହା ହେଉଛି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ | ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସନ୍ତୁଳିତ ହେବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ | ଏଠାରେ ପ୍ରବନ୍ଧକ ନିଜର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି | ଯେତେବେଳେ ତୁମକୁ ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବାକୁ ପଡିବ, ତୁମେ ପ୍ରଥମେ ଯାହା କହିବାକୁ ଚାହୁଁଛ ତାହାର ଏକ ରୁଗ୍ଣ ରୂପରେଖ ଲେଖିବା ଉଚିତ୍ l

(4) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ –
ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ଏହା ଲେଖାଯାଏ | ଏହି ଭାଗରେ, ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ଏକ ସାରାଂଶ ଆକାରରେ ଏକ ଅନୁଚ୍ଛେଦରେ ଲେଖାଯାଏ | ଏଥିରେ ବାର୍ତ୍ତା ମଧ୍ୟ ଲେଖାଯାଇପାରିବ | ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଏକ ଉପଦେଶ ମାଧ୍ୟମରେ, ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଉଦ୍ଧୃତ (ଲେଖିବା) କିମ୍ବା କବିତାର ଏକ ଧାଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ ଶେଷ କରାଯାଇପାରେ |

ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରକାରଗୁଡିକ :-

ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରକାର ଏବଂ କେଉଁ ବିଭାଗରେ ସେମାନଙ୍କୁ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରିବ ଯାହା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖା ସହଜ ହୋଇପାରିବ – ବିଷୟ ଅନୁଯାୟୀ, ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ତିନି ପ୍ରକାରର –

(1) ବର୍ଣ୍ଣନାକାରୀ –

ଯେକୌଣସି ଜୀବନ୍ତ କିମ୍ବା ଜୀବନ୍ତ ଜିନିଷର ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନାକାରୀ ପ୍ରବନ୍ଧ କୁହାଯାଏ | ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାନ, ଦୃଶ୍ୟ, ପରିସ୍ଥିତି, ବ୍ୟକ୍ତି, ବସ୍ତୁ ଇତ୍ୟାଦି ଆଧାରରେ ଲେଖାଯାଇଛି |
ବର୍ଣ୍ଣନାକାରୀ ପ୍ରବନ୍ଧ ପାଇଁ, ତୁମର ବିଷୟକୁ ନିମ୍ନ ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯିବା ଉଚିତ-

1.ଯଦି ବିଷୟଟି ଏକ ‘ପଶୁ’ –
(i) ବର୍ଗ (ii) ଉତ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥାନ (iii) ଆକାର ଏବଂ ପ୍ରକାର (iv) ପ୍ରକୃତି (v) ଅଜବତା (vi) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ

2.ଯଦି ବିଷୟଟି ଏକ ‘ମଣିଷ’ –
(i) ପରିଚୟ (ii) ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ (iii) ବଂଶ ଏବଂ ପରମ୍ପରା (iv) ଭାଷା ଏବଂ ଧର୍ମ (v) ସାମାଜିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଜୀବନ

3.ଯଦି ବିଷୟଟି ଏକ ‘ସ୍ଥାନ’ ଅଟେ
(i) ଅବସ୍ଥାନ (ii) ନାମକରଣ (iii) ଇତିହାସ (iv) ଜଳବାୟୁ (v) ହସ୍ତଶିଳ୍ପ (vi) ବାଣିଜ୍ୟ (vii) ଜାତି-ଧର୍ମ (viii) ପରିଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ସ୍ଥାନଗୁଡିକ (ix) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ

3.ଯଦି ବିଷୟଟି ଏକ ‘ବସ୍ତୁ’ ଅଟେ
(i) ଉତ୍ପତ୍ତି (ii) ପ୍ରାକୃତିକ କିମ୍ବା କୃତ୍ରିମ (iii) ଉତ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥାନ (iv) କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଏହା ମିଳିଲା (v) କୃତ୍ରିମ ଇତିହାସ (vi) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ

4.ଯଦି ବିଷୟଟି ହେଉଛି ‘ପର୍ବତ’
(i) ପରିଚୟ (ii) ଉଦ୍ଭିଦ, ପ୍ରାଣୀ, ଜଙ୍ଗଲ ଇତ୍ୟାଦି (iii) ଗୁମ୍ଫା, ନଦୀ, ହ୍ରଦ ଇତ୍ୟାଦି (iv) ଦେଶ, ସହର, ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା ଇତ୍ୟାଦି (v) ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଏବଂ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ (vi) ସେଠାରେ ବାସ କରୁଥିବା ମଣିଷ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନ | (୨) ବର୍ଣ୍ଣନାକାରୀ –
ଯେକୌଣସି ଐତିହାସିକ, ପୌରାଣିକ କିମ୍ବା ଦୁର୍ଘଟଣାଜନିତ ଘଟଣାର ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନାକାରୀ ପ୍ରବନ୍ଧ କୁହାଯାଏ |
ଯାତ୍ରା, ଇଭେଣ୍ଟ, ମ୍ୟାଚ୍, ମେଳା, ଋତୁ, ସ୍ମୃତି ଇତ୍ୟାଦିର ବିବରଣୀ ଲେଖାଯାଇଛି |

ଏକ ବର୍ଣ୍ଣନାକାରୀ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବାକୁ, ଦିଆଯାଇଥିବା ବିଷୟକୁ ନିମ୍ନ ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯିବା ଉଚିତ-

ଯଦି ବିଷୟଟି ‘ଐତିହାସିକ’ –
(i) ଘଟଣାର ସମୟ ଏବଂ ସ୍ଥାନ (ii) ଐତିହାସିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି (iii) କାରଣ, ବର୍ଣ୍ଣନା ଏବଂ ଫଳାଫଳ (iv) ଭଲ ଏବଂ ଖରାପ ଏବଂ ଆପଣଙ୍କ ମତକୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା |

ଯଦି ବିଷୟଟି ହେଉଛି ‘ଜୀବନୀ’ –
(i) ପରିଚୟ, ଜନ୍ମ, ବଂଶ, ପିତାମାତା, ପିଲାଦିନ (ii) ଶିକ୍ଷା, କାର୍ଯ୍ୟକାଳ, ଖ୍ୟାତି, ବୃତ୍ତି ଇତ୍ୟାଦି l

ଯଦି ବିଷୟଟି ହେଉଛି ‘ଭ୍ରମଣ’ –
(i) ପରିଚୟ, ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ସମୟ, ଆରମ୍ଭ (ii) ଯାତ୍ରା ର ବିବରଣୀ (iii) କ୍ଷତି ଏବଂ ଲାଭ (iv) ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ବ୍ୟବସାୟ ଏବଂ କଳା ସଂସ୍କୃତିର ବର୍ଣ୍ଣନା (v) ସମାଲୋଚନା ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ |

ଯଦି ବିଷୟଟି ହେଉଛି ‘ଆକସ୍ମିକ ଘଟଣା’ –
(i) ପରିଚୟ (ii) ତାରିଖ, ସ୍ଥାନ ଏବଂ କାରଣ (iii) ବର୍ଣ୍ଣନା ଏବଂ ଶେଷ (iv) ଫଳାଫଳ (v) ସମାଲୋଚନା (ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଏବଂ ସମାଜ ଉପରେ କି ପ୍ରଭାବ ଇତ୍ୟାଦି) (3) ଚିନ୍ତିତ –

ଯେକୌଣସି ଗୁଣ, ଉପାସନା, ଧର୍ମ କିମ୍ବା ଫଳାଫଳର ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ ଏକ ପ୍ରତିଫଳିତ ପ୍ରବନ୍ଧ କୁହାଯାଏ | ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଦେଖାଯାଇଥିବା କିମ୍ବା ଶୁଣିଥିବା କିଛି ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ ନାହିଁ; ଏଥିରେ କେବଳ କଳ୍ପନା ଏବଂ ଚିନ୍ତା ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ | ଉପରୋକ୍ତ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରତିଫଳିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଅଧିକ ପରିଶ୍ରମୀ | ତେଣୁ, ଏହା ବିଶେଷ ଅଭ୍ୟାସ ଆବଶ୍ୟକ କରେ | ଏକ ପ୍ରତିଫଳିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବାକୁ, ଦିଆଯାଇଥିବା ବିଷୟକୁ ନିମ୍ନ ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯିବା ଉଚିତ- (i) ଅର୍ଥ, ସଂଜ୍ଞା, ଭୂମିକା ଏବଂ ପରିଚୟ |

ଛାତ୍ରମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବ୍ଯବହାର କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବେ |
ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସନ୍ତୁଳିତ ଢ଼ଙ୍ଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେବେ |
ଭାଷାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଶିଖିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେବେ |
କୌଣସି ବିଷୟ ଉପରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ନିଜସ୍ୱ ମତ ରହିବା ଉଚିତ୍ |
ସେମାନଙ୍କର ଆଦର୍ଶଗତ ସ୍ତର ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରିବ |
ଭାବପ୍ରବଣ ଏବଂ ଆଦର୍ଶ ସ୍ତରରେ ପରିପକ୍ୱ ହେବେ |
ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସକରାତ୍ମକ ଦିଗ ଦେବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବେ |
ନିଜ ମତକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଶିଖିପାରିବେ |
ସମାଲୋଚକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବିକଶିତ ହୋଇପାରିବ |
ଏକ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରାଣୀ ହେବାକୁ ସମର୍ଥ ହେବେ |

ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବାବେଳେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ ଧ୍ୟାନରେ ରଖିବା ଉଚିତ୍-

ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ପୂର୍ବରୁ, ସମ୍ପୃକ୍ତ ବିଷୟ ବିଷୟରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ |
କଳ୍ପନାଗୁଡିକ ଏକ କ୍ରମିକ ଢ଼ଙ୍ଗରେ ଲେଖାଯିବା ଉଚିତ୍ |
ପ୍ରବନ୍ଧର ଭାଷା ଆକର୍ଷଣୀୟ ଏବଂ ସରଳ ହେବା ଉଚିତ୍ |
ପ୍ରବନ୍ଧର ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ହେବା ଉଚିତ |
ପ୍ରବନ୍ଧଟି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ହେବା ଉଚିତ୍ | ଅନାବଶ୍ୟକ ଜିନିଷ ଲେଖିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ |
ବ୍ୟାକରଣ ନିୟମ ଏବଂ ବିରାମ ଚିହ୍ନଗୁଡିକ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଉଚିତ |
ପ୍ରସଙ୍ଗ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ମଧ୍ୟ ଇଡିଅମ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଉଚିତ୍ | ମୂର୍ଖତାର ବ୍ୟବହାର ପ୍ରବନ୍ଧକୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିଥାଏ |
ପ୍ରବନ୍ଧ ବିଷୟ ଉପରେ ଅତିରିକ୍ତ ସୂଚନା ପ୍ରାପ୍ତ କରିବେ|
ଆରମ୍ଭ, ମଧ୍ୟଭାଗ କିମ୍ବା ଶେଷରେ ଯେକୌଣସି ବକ୍ତବ୍ୟ କିମ୍ବା ପ୍ରସଙ୍ଗ ସହିତ ଜଡିତ କବିତାର ରେଖା ଉଲ୍ଲେଖ କରିବେ |
ପ୍ରବନ୍ଧର ଶବ୍ଦ ସୀମାକୁ ମନେରଖିବେ ଏବଂ ଅଦରକାରୀ ଜିନିଷ ଲେଖିବେ ନାହିଁ, ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରସଙ୍ଗରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହେବେ ନାହିଁ |
ବିଷୟ ସହିତ ଜଡିତ ସମସ୍ତ ଦିଗ ଉପରେ ଆପଣଙ୍କର ମତାମତ ପ୍ରକାଶ କରିବେ |
ସମସ୍ତ ପାରାଗ୍ରାଫ୍ ପରସ୍ପର ସହିତ ଜଡିତ ହେବା ଉଚିତ୍ |
ବନାନ ଏବଂ ଭାଷାର ସଠିକତା, ପ୍ରବନ୍ଧର ପରିଷ୍କାରତା ଏବଂ ବିରାମ ଚିହ୍ନ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବେ l